Początki - XIII i XIV wiek

"Na początku było słowo" i tak też było z pierwszymi osadnikami na terenach dzisiejszej Studzionki. Nie umieli pisać ani czytać, jednak byli "głodni" ziemi, swojej ziemi i o tym mówili.

Powiedzmy, że jakiś Bartłomiej szukał miejsca na nowe osiedlenie i znalazł teren z rzeczką, z obu stron nachylony do niej i nie za bardzo zalesiony, raczej podmokły, jednak ukształtowanie terenu sprawiało, że miejsce nie było bagniste i nadawało sie do szybkiego jak na tamte czasy zagospodarowania. Wrócił do swoich i opowiedział im o miejscu które znalazł. Przekonał kilku ziomków, by powędrowali i tam się osiedlili, by mieć więcej miejsca i ziemi dla siebie i swoich potomków. Tak też zrobili, zasiedlając okolice dzisiejszego kanaru w górnym jego biegu.                                                                                                                                                            Jeśli na przełomie XIII i XIV wieku w Rejestrze posiadłości i danin Biskupstwa Wrocławskiego, "Stuczonka" figuruje jako osada z 40-ma łanami (ok. 680 ha), to aby tak wielki teren zgospodarować, potrzeba wiele, wiele lat.

I tak, mogła się rozpocząć historia Studzionki!

Sięgnijmy jednak do dokumentów:

Pierwsze wzmianki o Studzionce "Stuczonka" pochodzą z wspomnianego Rejestru, a dokładniej z Registrum Vyasdense - (pol. Rejestr Ujazdu) – wykaz posiadłości i dochodów Biskupstwa Wrocławskiego w Archidiakonacie Opolskim, stanowi część Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga Uposażeń Biskupstwa Wrocławskiego).  tutaj strona...

Rejestr powstał w okresie sprawowania funkcji biskupa wrocławskiego przez Henryka z Wierzbna oraz jego biskupa pomocniczego Pawła de Bancz. Nie jest on dokładnie datowany, zapis w Registrum..., według najnowszych badań, powstał około 1303 – 1306 roku.   tutaj mapa...  lub   mapa jpg 

Nazwa spisu, wywodzi się od miejscowości Ujazd (łac. Vyasd), będącej w owych czasach, na tym terenie, największą posiadłością należącą do wrocławskich biskupów. Stąd też, mimo, że siedzibą archidiakonatu było Opole, to jednak Ujazd, będący lokalnym biskupim centrum gospodarczym w tej części Śląska, udzielił rejestrowi swej nazwy.

Dokument zawiera spis miejscowości w Archidiakonacie Opolskim, płacących daniny na rzecz Diecezji Wrocławskiej, a także tych, będących własnością biskupów wrocławskich.

Rejestr zawarty w publikacji: Codex Diplomaticus Silesiae pdf str. 201 + mapa str. 305...

 Dzięki "Rejestrowi..." pierwsza wzmianka o wsi "Stuczonka" pojawia się na ćwierć wieku przed wzmiankami o miejscowościach istniejących na ziemi pszczyńskiej po lewej stronie biegu Wisły, na wschód od Studzionki, dotyczy to również samej Pszczyny.

Następna wzmianka  o Studzionce "Studna" pochodzi z 18-go listopada 1326 roku, z wykazu Świętopietrza - daniny na rzecz papiestwa. Kolektorem świętopietrza w Polsce w latach 1325 - 1330 był, mianowany przeż papieża Jana XXII,  Andreas de Verulis.   tutaj strona...    lub   pdf...

W dokumencie tym o Studzionce zapisano:

 "Johann ksiądz von Studna, ma 3 Marki i 18 Skojców dochodu i zapłacił 4 i 1/2 skojców daniny"

Daninę płacono od dorosłego człowieka - 1 denar od głowy - tzw. pogłówne, na tej podstawie można określić liczbę mieszkańców danej osady.

1 marka = 1 grzywna = 24 skojce

1 skojec = 32 denary = 2 grosze

 Jeśli ksiądz Johann płacił 4 i 1/2 skojca = 144 denary - to mieszkały wtedy, w osadzie Studna ok. 144 osoby w wieku powyżej 13-tu lat, a więc wszystkich mieszkańców mogło być ok. 200.

Publikacja: Codex Diplomaticus Silesiae - całość pdf str. 316

Ciekawa jest sytuacja Studzionki, jeśli chodzi o podległość biskupią, ponieważ w początkach XIV wieku, podlega ona biskupstwu wrocławskiemu, zgodnie z Rejestrem..., a już w 1326 roku należy do Dekanatu Oświęcimskiego w Biskupstwie Krakowskim, więc jest ona, jakby na granicy obu biskupstw i w późniejszych latach, o naszą miejscowość, nadal toczony będzie spór.

Poniżej fragmenty publikacji z wnoszenia daniny, w latach 1326 - 1328 - tekst łac.

Publikacja: Monumenta Poloniae Vaticana  ( ze względu na obszerność  publikacji wybrane  fragmenty) pdf  str. 7; 10; 12; 13...

Następne publikacje o Studzionce, dotyczą Świętopietrza z lat 1344 - 1355. Kolektorem mianowanym przez papieża Clemensa VI, na lata 1344 - 1371, był Arnold de La Cancina.

Proboszcz Studnej, płacił wtedy już 6 skojców, co oznaczało, wzrost liczby mieszkańców do 13-go roku życia, do ok. 192 osób.

W 1350 roku, po raz pierwszy w dokumentach, pojawia się Dekanat Pszczyński (Decanatus de Plesina), razem z przynależną do niego Studzionką.

Fragmenty publikacji: Monumenta Poloniae Vaticana 1344-1374 (fragmenty) pdf str. 5; 32; 39 - 53...

Na podstawie tych dokumentów, można stwierdzić, że w tamtych czasach na ziemi pszczyńskiej, było mało wsi, czy osad płacących daniny, a pozostałe były zbyt małe, jeśli były, by płacić.

Stuczonka lub inaczej Studna, miała wtedy, już dziesiątki lat istnienia za sobą.